Hella Jongerius'un Vitra için tasarladığı Polder kanepe

İlk bakışta kanepe kırmızıymış gibi görünüyor, ama ona biraz daha uzun süre bakarsanız, her bir parçanın farklı bir tonda olduğunu göreceksiniz.

Plan buydu. Tasarımcı, Hella Jongerius, onu her biri farklı bir kırmızı tonuna ve farklı bir dokuya sahip kumaş çeşitleri ile kapladı. Dokular, her bir kumaş parçasındaki farklı renk kombinasyonlarının yaptığı gibi, kırmızı tonları arasındaki kontrastı belirginleştirir. Sonuç nedir? Sıradışı, ilgi çekici bir kanepe.

"Renk, eğer iyi kullanılırsa, tasarıma zenginlik, güzellik ve muğlaklık katar," diye açıkladı tasarımcı. "Ama çoğu tasarımcı aynı renkleri tekrar tekrar kullanır, özellikle de çok parlak, çok değersiz, çok gri veya çok soğuk renkleri."

Jongerius'un inancına göre, problem, çoğu endüstriyel tasarımcının rengi nasıl kullanacağını bilmemesi. Haklı da. Çok renkli paleti ile tanınan çok başarılı bir tasarımcı, bir keresinde bana renk hissiyatı konusunda emin olmadığını ve beş Pantone gölgesine takılıp kaldığını söylemişti. "Renk, tasarımın en az anlaşılabilen yönü" dedi kırmızı kanepeyi yapan İsviçreli  mobilya grubu Vitra'nın başkanı Rolf Fehlbaum. "İşlev veya biçimi açıklamayı, renk seçimi sebeplerini açıklamaktan daha kolay buluyoruz. Siyahlar, beyazlar, griler ve bejlerin ötesine gitmek konusunda, hata yapma korkusundan dolayı  tereddütler vardır."

Jongerius bunu değiştirmeyi umuyor ve ona bu konuda yardım edebilecek bir grup güçlü şirketi de ikna etti. Vitra ve İspanyol ayakkabı markası Camper tarafından kullanılan tüm renkleri gözden geçirmenin yanısıra, Jongerius aynı zamanda Amerikan tekstil şirketi Maharam ve Hollandalı seramik üreticisi Royal Tichelaar Makkum ile çalışarak yeni renk  tonları geliştiriyor.

Jongerius, renk mücadelesi başlatan ilk tasarımcı değil. Danimarkalı tasarımcı Verner Panton, 1960'larda ve 70'lerdeki  renkli mobilya ve iç mekanları ile ünlendi ve "Renk Üzerine Notlar" konulu bir kitap yayınladı. "Renklerin kullanımına karşı savaşan inanılmaz sayıda insan var" diye yazmıştı Panton, "Ama aynı zamanda sağduyuya karşı savaşan pek çok insan var."

Panton bir istisnaydı. Pek çok 20. yüzyıl modernisti renge o kadar kayıtsızdı ki, kendilerini siyah, beyaz, betonun doğal  grileri ve ahşabın kahverengileri ile sınırlandırmışlardı. "Diğer renkler onların gözünde 'dekorasyon'du ve bu edepsiz bir kelimeydi," diyür Jongerius. Ayrıca, ticari kısıtlamalar da var. Fehlbaum'un da dikkat çektiği gibi, üreticiler stoklarını  artırma korkusu ile genelde ekstra renkler sunmak konusunda gönülsüz davranıyorlar.

Renk Jongerius için her zaman önemli olagelmiş. Berlin'deki atölyesinde bulunan çelik raflar, kırmızı, pembe, yeşil, mavi ve kahverenginin canlı tonları ile tasarladığı seramikler, kumaşlar ve cam eşyalarla dolu. Hatta onun giysileri bile, renk konusundaki görüşlerini açığa vuruyor. Giysisinin kollarından biri, diğerinden biraz daha koyu yeşil tonda, iki tişörtü uyarlayarak istediği etkiyi yakalamış.

Jongerius için, renk konusuna yaratıcı bir yaklaşım, tasarımcıların endüstriyel ürünleri daha incelikli ve anlamlı  kılabileceği araçlardan biri. Makkum genel müdürü Jan Tichelaar "Hella işlev, biçim, malzeme... ve renk açısından düşünerek tasarlamıyor" diyor. "O, tümünü bütüncül bir yolla ele alıyor." Şimdi 46 yaşında olan tasarımcı, 19902larda Droog  Design grubu tarafından desteklenen genç Hollandalı tasarımcı olarak isim yaptı. O zamanda beri de, endüstriyel tasarımın "erkekler kulübü"ndeki en etkili kadın oldu ve geçen sene atölyesini Rotterdam'dan Berlin'e taşıdı.

En büyük başarısı, endüstriyel tasarımın soğuk kültürünü muğlaklık ve duygusallık ile tanıştırmak olmuştur. (O bununla alay ederek sızlansa da, tasarımı "kadınlaştırdı".) Stratejilerinden biri, bizi seri üretim nesnelerin, el yapımı nesneler kadar ilginç ve değerli olabileceğine ikna etmektir. Makkum için yaptığı B-Set kaselerin her biri, bize kırılgan antikaları hatırlatan, benzer kusurlara sahiptir. Kanepesindeki uyumsuz kırmızılar, sarkan iplikler ve garip düğmeler bize  Vitra fabrikalarının özenli mühendisliğinden çok, eski kanepelerin rahatlığını düşündürür.

Jongerius diğer tasarımcıların, pek çok rengi yapma konusunda başarısız olmasının sebebinin, kendilerine öğretilmemesi  olduğundan şüpheleniyor. Bir diğer problem, onun dediğine göre, özgün renklerle ilgili, üzerine düşünülmüş kararlar almak ve  bir şirketin ürünleri ile nasıl çalışacaklarını düşünmek yerine, geleceğin trendlerini tahmin etmeye çalışan renk tahmincilerinin etkisi.

Onun Vitra'daki işi, Jasper Morrison ve the Bouroullec Brothers gibi tasarımcıların yeni parçaları için düzenli paletlerde birleştirilecek özgün renk tonları önermeyi de içeriyor. Aynı zamanda onları yeni, ilginç etkiler yaratmak için teşvik ediyor; örneğin bir yeşil veya kahverengini, siyah yerine başka bir renkle kontrast ederek, daha koyu göstermek gibi. "Bu, sanatçıların renkle çalışma yöntemidir," diye açıklıyor Jongerius, "Böylesi daha çok katmanlı ve daha ilginç."

Tasarımcı, Vitra'nın arşiv parçalarını gözden geçirirken, pek çok orijinal rengin, genelde teknolojik gelişmeler ve katı güvenlik kuralları sebebiyle, yıllar geçtikçe değiştirildiğini fark etti. Charles ve Ray Eames'in 1950'lerdeki  sandalyelerinin yapıldığı camyünündeki çekici düzensizlikler, çağdaş plastiğin tekdüze renkleri ile değiştirilmiş. Aynısı, daha soğuk görünmeleri adına Eames'in döşeme kumaşlarına da olmuş.

Jongerius, yeni renk tonlarının tasarımcıların orijinal imgelemine daha yakın olmaları umuduyla, Eames ve Panton mobilyaları için yeni renkler seçti. Aynı zamanda, tüketicilere rengi evlerinde nasıl kullanacaklarına dair önerilerde bulunmak için, İsviçreli mimarlar Herzog & de Meuron tarafından tasarlanan, Basel yakınlarındaki Vitra'nın merkezinde bu bahar açılacak olan VitraHaus'ta bir renk laboratuvarı hazırlıyor. Uyarı: Jongerius kırmızı, yeşil ve grilere "yaşasın", mavi ve sarılara "ölsün" diyerek tepki veriyor.