Dünyanın en büyük müzesi desek neresi dersiniz? St Petersburgh'daki Hermitage değil mi? Hayır, dünyanın en büyük müzesi kentsel manzaranın ta kendisidir. Sokaklarını arşınladığımız, içinde kaybolduğumuz, yaşadığımız, evcil hayvanların sığınağı, evsizlerin başını sokamadığı ama bir duvar dibine sığındığı, ağaçların gölgesinin binbir desen yarattığı, ara mahallelerde çocukların koşturduğu, bir başka kıtada insanların vurulduğu, savaşlarda cephe barış zamanı festival alanı olan sokaklar ve caddelerdir dünyanın en büyük müzesi.

Sokak sanatçıları ise bu sokaklarda yaşamımızı kolaylaştıran sanatçılar. Kimi zaman müzelerde ve müzayadelerde milyon dolar paha biçilen işlere taş çıkartırcasına anın nabzını tutarak, gündemin nabzını öyle bir yakalıyorlar ki önlerinde saygıyla eğilmemiz gerekiyor. Sokak sanatı denildiğinde tüm dünya olarak aklımıza gelen ilk isim Banksy'nin yaptıkları üzerine yeni bir yazı yazmak değil amacımız ama onun etkilendiği ve Banksy'nin babası sayılabilecek Blek Le Rat'dan dem vurmak. Dipnot olarak genel amacımız da bu zaten, herkes Banksy'i diline dolarken biz size o kimden etkilendi de bu işe girişti onu göstermek, işin ilk başından bahsederek bilginin en hasına ulaşmak, hep beraber...

Blek le Rat Banksy ile birlikte Avrupa sokak sanatının en büyük isimlerinden biri. Blek le Rat Paris sokaklarını boyarken Banksy o sıralarda hala ilkokulda. Banksy'nin bir defa şöyle demişliği dahi var: "Ne zaman biraz orijinal bir işe imza attım sansam bir bakıyorum Blek de aynısını yapmış, ama yirmi yıl önce." Tam da Borges'in dediği gibi değil mi: Dünyanın tepesinde sallanan kocaman bir fikir balonu var ve oraya kadar yükselebilenler içine elini daldırıp ya da gözünü dikip bir fikir alıyor ortak pastadan ve sonra kendine göre yorumluyor.

Blek Le Rat'ı anlatırken, Paris sokaklarından çıkarak dünyaya tam manasıyla damgasını vuran bir sanatçıyı kendi cümleleriyle anlatmayı seçiyoruz bu sefer. Onun dünyasına içeriden girmek için. Blek Le Rat'nın çizgileri toplum bilincinin oluşmasında rol sahibi olan, toplumun çevresini yeni bir gözle görebilmesini sağlayan, sosyal farkındalığı evrensel ölçekte arttıran çizgiler. Le Rat 1972'de New York'a gidiyor ve sokaklardaki grafitiler ile ilk başta orada kaşılaşıyor. Paris'e geri döndüğünde gravür, litografi ve serigrafi çalışmaya başlıyor, bir yandan da aklında NYC'de görüp büyülendiği graffitiler var resmi geçit halinde rüyalarına giren... Blek Le Rat 1980'lerin başında başlıyor Paris sokaklarını boyamaya. Dönem büyük işsizliklerin yaşandığı bir dönem. Blek le Rat globalleşmeye, militarizme ve ırkçılığa en başından beri karşı ve bunu resmediyor çizgilerine. Fransız gazeteci Florence Aubenas kaçırıldığında medyadan önce Blek'in stencilleri duvarlarda boy gösteriyor. Bu nedir diye merak eden gazeteciler duruma uyanınca ancak gazetelere haber olabiliyor kaçırılması. Onun için sanat insanların status quo'ya karşı çıkması ve bir değişim yaratması.

Blek ilk başladığında politik graffitiler haricinde o dönem duvar stencili adına bir şey yok sokaklarda. Kartondan bir fare keserek başlıyor Seine nehri kenarındaki kimi ağaçların altına şehri istila edecek ve kendi ismini kazandıracak (Le rat fare demek Fransızca) stensillerine. Sokak sanatı da düz grafiti yazılarından çıkarak harekete teslim oluyor böylece. İşleri değişiyor ve dönüşüyor. Yeri geliyor tutuklanıyor ve bir daha tutuklanmamak için direk duvarların üzerine stensil çalışmaktansa posterleri ya da önceden hazırladığı stensilleri yapıştırıp geçip gidiyor sokaklardan. Irak savaşı patlak verdiğinde de o var sokaklarda evsizlere yardım etmek için de...

"Beni tanımak istiyorsanız stensillerime bakmanız yeterli. Öyle ya da böyle bir şekilde beni anlatırlar. Bir insanın kendini ötekine tanıştırması gibi onlar da beni dünyaya tanıştırıyor. Onları boyadığım zamanlar sanki bir parçamı orada bırakıyor gibi hissediyorum. Dünyada ziyaret ettiğim tüm kentlerde..."